فرهنگ امروز: تفکر غرب با درخشش فیلسوفان یونانی در قرن‌های پنجم و ششم پیش از میلاد آغاز شد و در قرون بعد گسترش و تکامل یافت. از نخستین فیلسوفان یونانی اثری مستقل باقی نمانده و دانش ما دربارۀ اندیشه‌های آنان محدود به اقوال و افکار پراکنده‌ای است که آیندگان نقل کرده‌اند. این متفکران که تقریباً همه پیش از مرگ سقراط می‌زیستند، امروزه به پیش‌سقراطیان مشهورند. این نام‌گذاری صرفاً بر حسب ترتیب زمانی نبوده است، بلکه در عین حال حاکی از اهمیت اندیشه‌های سقراط و پیروان او و غلبۀ آنان بر فیلسوفان پیشین است. مرگ سقراط در آستانۀ قرن چهارم پیش از میلاد سرآغاز فصل تازه‌ای در تاریخ تفکر جهان بود که احتمالاً تاکنون ادامه یافته است. با ظهور افلاطون و ارسطو و اقبال فلسفۀ آنان اندیشه‌های پیش‌سقراطیان به تدریج از اعتبار افتاد و ستارۀ اقبال آنان غروب کرد. حتی آنچه از پیش‌سقراطیان حفظ شد و بعضاً در اندیشه‌های دیگران استمرار یافت، اغلب روایت افلاطون و ارسطو و پیروانشان بود و این روایت لزوماً بیان‌گر مقصود و منظور آنان نیست. در عصر جدید کسانی چون هایدگر کوشیدند تا با رجوع به اقوال پیش‌سقراطیان اندیشه‌های آنان را احیا کنند. وی عقیده دارد که پیش‌سقراطیان مستقیماً با هستی در ارتباط بوده‌اند و ندای آن را می‌شنیده‌اند. افلاطون و ارسطو و پیروانشان با تحریف فلسفۀ پیش‌سقراطی تفکر اصیل اسلاف خود را مخدوش و تاریخ فلسفۀ غرب را از مسیر آن منحرف ساخته‌اند. از این رو هایدگر می‌کوشد تا با تفسیر پاره‌های پیش‌سقراطی معنای هستی را بازیابد و فلسفه را به مسیر اصلی آن بازگرداند.
پیش‌سقراطیان اغلب زبانی شاعرانه و اسرارآمیز دارند و در بیان افکار خود از تعابیری دینی و اسطوره‌ای استفاده می‌کنند. در حقیقت فلسفه، علم، دین و اسطوره در اندیشۀ این متفکران به هم آمیخته است و از این رو اطلاق نام فیلسوف بر آنان خالی از مسامحه نیست. هراکلیتوس همانند کاهنان و غیب‌گویان سخن می‌گوید و پارمنیدس سوار بر ارابۀ خورشید به آسمان سفر می‌کند و ژرف‌ترین مضامین فلسفی را به نظم می‌سراید. تالس جهان را آکنده از خدایان می‌بیند و به عقیدۀ کسنوفانس اگر حیوانات هم می‌توانستند قلم به دست گیرند، اسب‌ها خدا را چون یک اسب و شیرها خدا را چون یک شیر می‌نگاشتند.
امیرحسین ساکت، معاون بخش فلسفۀ مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی در این مجموعه گزیده‌ای از مهم‌ترین قطعات به جا مانده از این متفکران بزرگ را به یونانی و بعضاً لاتین قرائت و شرح می‌کند. منبع اصلی این درس‌ها Die Fragmente der Vorsokratiker (پاره‌های پیش‌سقراطیان) اثر مشترک Hermann Diels و Walther Kranz است. در هر قسمت نخست فقره‌ای به زبان اصلی قرائت و ترجمه و پس از شرحی کوتاه از لحاظ دستوری تحلیل خواهد شد. همچنین فهرستی از کلمات هر قطعه به همراه مشخصات صرفی آنها برای استفاده‌های علمی در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد.
بخش اول تا چهارم این مجموعه را از طریق لینک‌های زیر مشاهده نمایید:
هراکلیتوس قسمت 1. قطعه 1
https://drive.google.com/file/d/1XYScA6GlV46ucgCcfOOYMYxu8R3qlc1h/view?usp=drivesdk
هراکلیتوس قسمت 2. قطعه 113
https://drive.google.com/file/d/1YZ2sI1CFfPDPqhQd9S_ybrxMd8usdnIM/view?usp=drivesdk
هراکلیتوس قسمت 3. قطعه 50
https://drive.google.com/file/d/1YZ2ay2-z8KB75XyQhtJUatb5ZnEgeSZF/view?usp=drivesdk
هراکلیتوس قسمت 4. قطعه 2
https://drive.google.com/file/d/1YYVbVDFBdNWOiP0lha0_AG2dHJNs4aDQ/view?usp=drivesdk
نظر شما